Πάρνηθα, μια σύντομη διαδρομή στο χρόνο
Πριν η Πάρνηθα γίνει Εθνικός Δρυμός και χώρος αναψυχής και πεζοπορίας διέτρεξε τους αιώνες ως χώρος λατρείας, οχυρωματικό προπύργιο και “υδρομάνα” της Αττικής, ενώ πολλά είναι ακόμα τα σημάδια από τη διαχρονική χρήση και την κατοίκηση του βουνού, κάτι που μαρτυρείται και στον πλούτο των τοπωνυμιών του.
Από τη σύντομη αναφορά του περιηγητή Παυσανία στην Πάρνηθα, μαθαίνουμε ότι η Πάρνηθα ήταν αφιερωμένη στο Δία, η λατρεία του οποίου ήταν άλλωστε συνήθης στις βουνοκορφές. Γνωστό είναι από ευρήματα και κείμενα της αρχαίας γραμματείας ότι στο σπήλαιο του Πανός λατρευόταν ο τραγοπόδαρος Πάνας, προστάτης των βοσκών. Σε ανασκαφές βρέθηκε μεγάλος αριθμός λυχναριών ενώ στην είσοδο του σπηλαίου υπάρχουν κόγχες λαξευτές όπου τοποθετούσαν αφιερώματα.
Εκτός από τον ιερό της χαρακτήρα η Πάρνηθα ήταν και το σύνορο μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας και το Αθηναϊκό κράτος είχε χτίσει δεκάδες οχυρά και φρούρια, από τα οποία σώζονται αρκετά σε ερειπιώδη κατάσταση. Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα είναι το φρούριο της Φυλής, του οποίου οι τοίχοι διατηρούνται σε μερικά σημεία σε μεγάλο ύψος.
Πολύτιμα για το λεκανοπέδιο ήταν τα πηγαία νερά της Πάρνηθας και από τα αρχαία χρόνια είχε κατασκευαστεί μεγάλο υδραγωγικό δίκτυο που επεκτάθηκε και τελειοποιήθηκε επί του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Αδριανού. Το υδραγωγείο είχε δύο βασικούς κλάδους στα ρέματα της Θοδώρας και της Γιαννούλας (το πρώτο μετέφερε νερό στην Ελευσίνα και το δεύτερο στον Ελαιώνα της Αθήνας).
Στα βυζαντινά χρόνια ιδρύθηκαν κάποιες από τις Μονές που διατηρούνται μέχρι σήμερα ανακαινισμένες.
Τον 14ο αιώνα άρχισε ο εποικισμός της Αττικής με αρβανίτες που εγκαταστάθηκαν αρχικά στη βόρεια ορεινή ζώνη (Κιθαιρώνας – Πάστρα – Πάρνηθα) απ’ όπου εξαπλώθηκαν αργότερα και στην υπόλοιπη Αττική. Οι αγροτικές, κτηνοτροφικές και υλοτομικές δραστηριότητες, τα καρβουνιάρικα και η ρητινοσυλλογή ασκούνταν μέχρι πρόσφατα σε αρκετά σημεία του βουνού και είναι ορατά τα κατάλοιπά τους, όπως και τα ερείπια από παλιούς συνοικισμούς, αλώνια, πηγάδια κλπ.
* Τα κείμενα των πεζοπορικών διαδρομών συντάχθηκαν σε συνεργσία με τον Ε.Π.Ο.Σ. Φυλής, Πληροφορίες: τηλ. 6981005747
Για να δείτε τον χάρτη πατήστε εδώ